Over ons
Grondleggers
Grondleggers
Het visionaire plan van ing Rob van den Haak
Rob van den Haak (Haarlem, 1929) was een vrije denker, altijd op zoek naar vernieuwing en praktische toepassing. Rob studeerde werktuig- en scheepsbouwkunde aan de HTS te Rotterdam. Rob was een ondernemend type. In zijn jeugd liet hij dat al blijken, niet geheel zonder risico. Zo bracht hij in de oorlog verzetsblaadjes rond in zijn woonwijk in Haarlem-Noord. Kort na de oorlog redde hij een kind dat door het ijs gezakt was het leven door in het ijskoude water te springen en het van onder het ijs te halen. Hiermee haalde hij het Haarlems Dagblad en de Haagse Post.
Na jaren als werktuigkundige en scheepsbouwer werkzaam te zijn geweest, startte hij in de 70’er jaren zijn eigen bedrijf Vrijhof Anchors. Met deze onderneming kon hij zijn inventiviteit kwijt in de ontwikkeling en productie van grote scheepsankers. Rob begon in 1993 met zijn onderzoek naar drijvende golfdempers. In 2003 lanceerde hij, samen met ir. Pieter Stokman, de eerste plannen voor een dijk in zee als bescherming tegen de stijgende zeespiegel.
De Haakse Zeedijk trekt de aandacht
Het visionaire idee, waar Rob van den Haak vanaf 1993 aan werkte, stond in waterstaatskringen bekend als ‘de Haakse Zeedijk’. Na een presentatie in 2004 op de Noordzeedagen in Egmond werd hij geïnterviewd door dagblad De Telegraaf. De toen 75-jarige Van den Haak omschreef zichzelf als volgt: “Ik ben eigenlijk altijd een Willie Wortel geweest. Zo ontwikkelde ik diverse soorten ankers, waaronder het grootste anker voor de offshore ooit gemaakt. Nog steeds ben ik met nieuwe vindingen op mijn vakgebied bezig.”
Over de Haakse Zeedijk zei Van den Haak: “De Haakse Zeedijk volgt de historische kustlijn van Nederland maar dan 25 kilometer meer naar het westen. Als deze oorspronkelijk natuurlijke lijn hersteld is, zal de zee haar zelf in stand houden door op natuurlijke wijze de vooroever te boetseren. De bestaande zeewering gaat als slaperdijk fungeren. Onderhoud aan de kustlijn door middel van zandsuppletie kan eenvoudig en goedkoop gebeuren met zand dat vlak achter de dijk wordt opgezogen.”
In de jaren daarna optimaliseerde hij het plan en presenteerde het op diverse congressen en bijeenkomsten. Ook publiceerde hij er veelvuldig over, onder andere in De Ingenieur en dagblad NRC.
Van den Haak bleef de zeedijk promoten als noodzakelijke ingreep: “De waterinfrastructuur van Nederland hoeft niet verder aangepast te worden aan het stijgend zeeniveau en blijft vrijwel geheel behouden. De waterveiligheid is gegarandeerd en de problemen met zoetwatervoorziening en verzilting zijn definitief opgelost.”
Naast interesse voor techniek had Rob veel belangstelling voor kunst en muziek. Die combinatie maakte hem tot een creatief denker of zelfs een uitvinder. Dankzij die gave heeft hij zo’n 150 patenten op zijn naam staan, voornamelijk op ankergebied.
Vanaf 2010 begon de samenwerking met elektrotechnisch ingenieur Dick Butijn, die vanuit interesse voor valmeren als energieopslag contact legde met Van den Haak. Na een recente integrale uitwerking van het project in het rapport ‘Naar een Tweede Kustlijn’ (2021) gaat het plan door het leven als ‘de Tweede Kustlijn’. Dat is voor een breder publiek beter te begrijpen. De grondlegger van deze Tweede Kustlijn blijft echter Rob van de Haak als uitvinder van de ‘Haakse Zeedijk’. Rob van den Haak overleed op 4 augustus 2019 op 90 jarige leeftijd.
Dick Butijn neemt het stokje over
Dick Butijn (1954) groeide op in Zeeland. De bouw van de Deltawerken, met als voorlopig sluitstuk de stormvloedkering in de Oosterschelde, maakte grote indruk op Dick. Zijn vader had de watersnoodramp van 1953 lijfelijk meegemaakt. Mede hierdoor werd zijn brede interesse voor techniek gewekt. Naast civiele techniek had Dick ook veel belangstelling voor elektronica. Als middelbaar scholier bouwde hij versterkers, radio’s en zenders. Maar de hobby liep wat uit de hand en kort voor zijn eindexamen HBS mocht hij zijn 500 Watt middengolfzender inleveren bij de Radiocontroledienst van de toenmalige PTT. Hierdoor niet uit het veld geslagen ging Dick elektrotechniek studeren in Delft. Hij studeerde af op het gebied van energiecentrales en hoog vermogen motoren en generatoren. Energie opwekken en opslaan bleef een leven lang zijn interesse. Vele jaren later kwam hij door zijn plan voor de opslag van windenergie in aanraking met de Haakse Zeedijk van Rob van den Haak.
Van valmeren naar Tweede Kustlijn
walswerktuigen, later als projectleider van multidisciplinaire projecten. Zijn aandachtsgebied schoof in de richting van logistiek, bij verschillende bedrijven, maar steeds met een technische inslag. Zo hield hij zich bezig met geautomatiseerd transport van goederen in een distributiecentrum of de ontwikkeling van verpakkingsmachines voor groenten en fruit.
In 2009 sprak hij een oud studiegenoot die zich had gespecialiseerd in de bouw van windmolens. Hij voorspelde dat Nederland binnen 10 jaar de helft van zijn elektriciteitsbehoefte zou halen uit wind en dat de gascentrales stand-by moesten blijven voor windstille tijden overbodig zouden worden. Dit zette Dick aan het denken: gascentrales meestentijds stilzetten? Kan dat niet efficiënter? Hij bedacht het plan om in de Noordzee omdijkte meren aan te leggen. Als de windmolens meer energie opwekken dan in het land gevraagd wordt, bijvoorbeeld tijdens harde wind in de nacht of in het weekend, worden die meren leeggepompt, waarbij je de overtollige energie benut voor de pompen. Andersom, als er weinig wind is laat je water uit de Noordzee het meer instromen via turbines die, gekoppeld aan een generator, elektriciteit opwekken. Hij berekende dat de meren zo’n 7000 km2 groot en 40 m diep moesten worden. De meest voor de hand liggende plek was voor de Hollandse en Zeeuwse kust tot 40 km in zee.
Rivierwater opvangen
Al doordenkende konden de meren ook gebruikt worden om rivierwater in op te vangen als de rivieren hun water moeilijk kwijt kunnen, dus ten tijde van storm op zee of bij de op ons af komende zeespiegelstijging. Een sterke dijk om de meren heen, van Walcheren tot den Helder maakte het plan compleet. Dick presenteerde zijn plan in 2010 op diverse congressen en kwam zo in contact met Rob van den Haak die een vergelijkbaar plan had ontwikkeld, echter in hoofdzaak gericht op zeespiegelstijging, terwijl de nadruk bij Dick lag op energieopslag. Ze gingen zitten en optimaliseerden hun plannen tot een nieuw gecombineerd plan met de naam De Haakse Zeedijk. In 2011 presenteerden ze dit aan Deltacommissaris Wim Kuijken die het liet onderzoeken door Rijkswaterstaat. Gaandeweg werd het plan steeds bekender. In 2018 presenteerden Dick en Rob het onder overweldigende belangstelling op de Waterbouwdag. VPRO Tegenlicht had belangstelling en NRC besteedde er regelmatig aandacht aan. Inmiddels doet het plan onder de naam ‘Tweede Kustlijn’ mee in het Kennisprogramma Zeespiegelstijging van het Deltaprogramma, dat in 2019 van start ging. Onder supervisie van de Deltacommissaris wordt het daar bestudeerd als mogelijke zeewaartse aanpassing aan klimaatverandering. De reikwijdte van het plan Tweede Kustlijn geldt niet alleen voor Nederland, maar voor geheel Noordwest-Europa. In dit laatste geval spreken we over de Nederlandse, Duitse en Deense kust tot aan Göteborg (Zweden).
Meer experts
Nadat Dick Butijn het werk overnam van Rob van den Haak († 2019) heeft het project Tweede Kustlijn actieve ondersteuning gekregen van andere experts. Samen met Wil Borm (Adviesgroep Borm & Huijgens) schreef Butijn in 2021 de nota ‘Naar een Tweede Kustlijn. In 2022 sloot communicatieadviseur Henne Pauli zich aan bij deze werkgroep. Daardoor richtte de communicatie zich ook op politici, bestuurders en het brede publiek. De naamswijziging kreeg zijn beslag met een nieuwe website. Ook liet de Initiatiefgroep Tweede Kustlijn liet van zich horen met een overgangsplan voor de Zuidwestelijke Delta (discussiestuk “Stap voor stap naar een nieuwe Noordzeekust” 2024). De naam Initiatiefgroep Tweede Kustlijn ontstond in 2022 met een adres aan de Vaste Kamercommissie Infrastructuur en Waterstaat. In dit document deed de Initiatiefgroep Tweede Kustlijn een oproep aan de volksvertegenwoordiging om nu al in te zetten op onderzoekspilots voor de aanleg van een nieuwe kustlijn met kustmeren.
Wil Borm
Adviesgroep Borm & Huijgens
Henne Pauli
Communicatie Tweede Kustlijn
Onze netwerkpartners
Stichting NAP
Met behulp van verschillende partners is het de Stichting NAP gelukt, om een educatief bezoekerscentrum op te richten rondom het monument voor het Normaal Amsterdams Peil. Als stadspeil in 1684 in Amsterdam bedacht, is dit NAP sinds 1818 de nationale hoogtemaat. Het NAP bezoekerscentrum in de binnenstraat van het Amsterdamse stadhuis/muziektheater biedt een interactieve tentoonstelling, waarin de geschiedenis en toekomst van het NAP met beeld en geluid tot de verbeelding wordt gebracht. Het NAP is als referentievlak een uniek deel van de vaderlandse geschiedenis met een zeer groot belang op nationaal- en internationaal niveau. Het behoort tot het culturele erfgoed van de stad Amsterdam.
Het contact wordt onderhouden door Jaap Danhof en Leen Murre.
www.normaalamsterdamspeil.nl
JENK
Bijzonder, opmerkelijk en eigenwijs. Creativiteit is vanzelfsprekend, champagne noodzakelijk, humor een must. Wij zijn JENK. Grote muil, klein hartje. Niet lullen maar poetsen. Kortom: Oer-Rotterdams! JENK helpt bedrijven en organisaties zich te onderscheiden en te (her)positioneren. Met overtuigende marketing- en communicatiestrategieën, krachtige campagnes, legendarische logo‘s, hemelse huisstijlen en tijdloze teksten. JENK is een ideale mix van ouwe rotten en jonge honden, eerwaardige ervaring en geniale geesten.
Het contact wordt onderhouden door Ronald Schoonrok en Eva Veldt.
www.jenk.nl
Gebiedscoalitie De Banjaard
Gebiedscoalitie ‘De Banjaard’ is een initiatief van de Kennis Community Oosterschelde. De Gebiedscoalitie pleit voor de vorming van een sterke en aantrekkelijke tweede kustlijn van zandbanken en duinen in de Voordelta, dat is het ondiepere deel van de Noordzee voor de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden. Bouwen met de Natuur vormt hierbij de basis in combinatie met het openhouden van de Oosterschelde met getij (www.sharedconcepts.nl).
Het contact wordt onderhouden door Idco Duijnhouwer en Renée Bron-Slis van Kennis Community Oosterschelde.
www.onzeoosterschelde.nl
Steun ons en doe mee
aan de beweging
Wij zijn een ngo (niet-gouvernementele organisatie). Met onze experts vormen wij een onafhankelijke denktank voor bescherming van Nederland en West-Europa tegen zeespiegelstijging. Wij doen dit door gevraagd en ongevraagd advies te geven in het kader van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging van het Nationaal Deltaprogramma. Wij spreken met politici, bestuurders en burgers over alle verschillende aspecten die aan de orde komen bij de aanleg van een tweede kustlijn. Ook bevorderen wij het tot stand komen van educatieprojecten over dit onderwerp.
Ook al proberen wij de uitgaven zo laag mogelijk te houden, toch kosten al deze activiteiten geld. Je kunt ons steunen met een eenmalige of periodieke donatie.
Kom in contact
Wil jij je ook inzetten voor dit plan om Nederland te beschermen met een tweede kustlijn, zodat iedereen ook in laag Nederland kan blijven wonen en werken, en we de menselijke maat in ons landschap behouden, neem dan contact op.